پرورش طیور در مدتها قبل بصورت مجتع های کوچکی انجام می شد که از نظر اقتصادی حائز اهمیت نبود و این مراکز تولیدی کوچک هنوز در بسیاری از کشورهای در حال توسعه وجود دارد امروزه واحدهای مرغداری بسیار بزرگی وجوددارد که از جنبه اقتصادی دارای اهمیت زیادی هستند در حال حاضر صنعت پرورش طیور به اندازه ای گسترش پیدا کرده که گاهی گله های طیور موجود در یک واحد به مرز یک میلیون قطعه می رسد سرعت صنعتی شدن پرورش طیور در نیمه قرن اخیر به حدی است که شاید در آینده نزدیک، دیگر مراکز کوچک تولیدی حتی در کشورهای در حال توسعه هم دیده نشود از سال 1930 تا به حال، تولید تخم مرغ سالیانه به ازای هر مرغ تقریبا دو برابر شده است. مرغهای امروزی نتیجه فعالیت و کوشش متخصصین ژنتیک با اصلاح نژاد، تغذیه و مدیریت هستند که اقتصادی بودن پرورش طیور راسبب شده اند.

پیشرفتهای ژنتیکی برای صفاتی چون رشد و ضریب تبدیل غذایی درجوجه های گوشتی این امکان را فراهم آورده تا پرنده ها در دوره پرورشی کوتاهتر با وزن بیشتر به کشتارگاه فرستاده شوند وبه این ترتیب مدت دوره پرورش که در آن پرنده ها 2کیلوگرم وزن می گیرند از60 روز به 40 روز کاهش پیدا کرده است.

باکوتاه ترشدن دوره پرورش ، 20 درصد رشد جوجه ها در هفته اول صورت می پذیرد که مهمترین زمان دوره پرورش می باشد ومدیریت صحیح در این دوره از اهمیت خاصی برخوردارگردیده که برای اجرای آن باید به فاکتورهای ذیل توجه نمود .

تهیه جوجه ها

پرورش دهنده باید زمان ورود جوجه ها را به سالن معین کرده وهفته ها قبل از آن هماهنگی لازم را با کارخانه جوجه کشی انجام دهد .

- بعضی از نژادها از توان بالقوه بالاتری نسبت به نژادهای دیگر برخوردارند ، بنابراین تهیه جوجه ها باید از نژادهای با خصوصیات برتر صورت گیرد .

- جوجه های با کیفیت برتر هنگامی حاصل می شوند که گله مادر به طور دقیق مدیریت شده باشد و توجه کافی به عملیات جوجه کشی صورت گرفته شده باشد.

- جوجه ها باید از گله مادر سالم تهیه شوند ، سلامت گله مادر مهمترین عامل برای تولید جوجه های گوشتی سالم و عاری از عوامل بیماریزا می باشد .

- عدم تامین نیازهای کامل غذایی گله مادر از نظر پروتئین ، اسیدآمینه، لیپید ، کربوهیدرات ، ویتامین ها و مواد معدنی و بالانس نبودن جیره غذایی سبب تولید جوجه های ضعیف می گردند .

- برخی از بیماریها و آلودگیها از طریق جوجه کشی انتشار می یابند ، بنابراین باید قبل از تهیه جوجه ها از رعایت کامل اصول بهداشتی ، ضدعفونی صحیح و قرنطینه در مراحل مختلف جوجه کشی اطمینان حاصل نمود .

- جوجه هایی که از گله مادر جوان یا مسن تهیه شده باشند نمی توانند عملکرد مناسبی جهت تولید داشته باشند .

- جوجه های تهیه شده باید عاری از عوامل بیماریزا باشند، زیرا هر گونه عفونت باکتریایی در جوجه های یکروزه برروی سلامت و عملکرد آنها در پایان دوره تاثیر منفی می گذارد و حتی باعث تلفات نیز خواهد شد، بنابراین پیش بینی ظهور کامل پتانسیل ژنتیکی در زمینه رشد و کارآیی فقط در شرایطی امکانپذیر است که گله عاری ازهر گونه عفونت باکتریایی باشد .

- بهتر است جوجه ها یک سن و از یک گله مادر تهیه گردند و در هنگام ورود به سالن پرورش باید تمیز و خشک باشند . کرک پرهای نرم تمام بدن پرنده را پوشانده و چشمها باید روشن و براق بوده ، بدن آنها بدشکل و زخم نباشد مخصوصا ناف باید کاملا بسته ، تمیز و خشک باشد و هیچگونه بقایای کیسه زرده و یا غشاهای جنینی در اطراف آن خشک نشده باشد . بدن جوجه ها هنگامیکه در دست لمس می شود توپر باشد ،ولی نباید این حالت ناشی از ادم باشد و همچنین استخوانها نباید در هنگام لمس جوجه بسیار برجسته باشند ودارای وزن و پراکندگی وزنی مناسبی باشند ( وزن 42 گرم می تواند معیاری از میانگین وزن جوجه یکروزه که در راهنمای پرورش نژادهای گوشتی اشاره شده است ، مورد استفاده قرار گیرد) .

نحوه انتقال جوجه ها

:: بعد از انتخاب جوجه های سالم، نحوه انتقال آنها به سالن پرورش از اهمیت ویژه ایی برخوردار است . لذا جوجه ها باید بوسیله ماشین مخصوص حمل جوجه یکروزه وبا رعایت شرایط مناسب بهداشتی ( شستشو و ضدعفونی کلیه سطوح اتاق دوجداره حمل جوجه ها ) و محیطی (دما ، رطوبت ، تهویه ) در کمترین زمان ممکن به واحد پرورشی منتقل شوند .

:: وسیله حمل و نقل جوجه ها باید دارای تجهیزات کافی برای تامین دمای مناسب 20 تا25 درجه سانتیگراد و رطوبت 70تا75 درصد و حداقل گردش هوا 8/0 متر بر ثانیه در اتاق حمل جوجه باشد . نداشتن تهویه و رطوبت مناسب در کامیونهای حمل جوجه ، نا مناسب بودن محل قراردادن جعبه حاوی جوجه ها ( تعداد بیش از 100 قطعه جوجه در کارتن ، عدم مهار مناسب و چیدن بیش از 4 کارتن جوجه روی هم)، کافی نبودن تعداد کامیونها که سبب می شود انتقال جوجه ها با تاخیرصورت گیرد و... مجموعه عواملی هستند که به دلیل نحوه انتقال نا مناسب جوجه ها ، اثر نامطلوبی بر کیفیت جوجه های یکروزه می گذارند .

توجه داشته باشید در زمان بارگیری و یا تخلیه جوجه ها از کارتن ها ، باید موتور کامیون خاموش باشد زیرا تجمع گازهای خروجی اگزوز سبب بروز عوارض تنفسی و حتی خفگی جوجه ها می گردد.

آمادگی برای ورود گله

:: محیط مرغداری ، سالنها و تمامی تجهیزات آنها باید قبل از ورود جوجه ها تمیز و ضد عفونی شده باشند .

:: در خلال دوران پاکسازی و بعد از آن باید محدوده پرورش طیور و سالنها بسته نگه داشته شوند تا از ورود افراد متفرقه و حیوانات به سالنها جلوگیری شود .

:: قبل از تحویل جوجه ها باید از کارکرد صحیح دستگاههای گرمازا اطمینان حاصل نمود وهمچنین کنترل نهایی از نظر امکان دسترسی به آب ودان وتوزیع مناسب آنها در داخل سالن صورت گیرد .

:: لازم است زمان تحویل جوجه ها از قبل تعیین شده باشد تا شرایط لازم ( دما، رطوبت، تهویه و نورمناسب و همچنین آب ودان کافی) برای ورود آنها به سالن پرورش مهیا شده باشد وهمچنین هماهنگی لازم صورت گیرد تا پرسنل مرغداری در زمان تحویل جوجه ها آمادگی لازم را داشته باشند.

:: بهتر است جوجه ها صبح زود به مجتمع پرورش طیور منتقل شوند زیرا این امر باعث می شود تا جوجه ها در تمام مدت روز دان خوردن و آب نوشیدن را یاد گرفته و تحت نظارت دقیق باشند .

:: کلیه سیستم های روشنایی ، منابع گرمایی، تهویه (هواده و هواکشها) ، دماسنج، ترموستات، دانخوریها و آبخوریها قبل از ورود جوجه ها بازدید، تنظیم و کاملا آماده کار شده باشند .

قراردهی جوجه ها

:: پس از تحویل جوجه ها باید بلافاصله در محدوده جوجه ریزی تخلیه شوند ، باقی ماندن به مدت طولانی در جعبه ها موجب کم شدن بیشتر آب بدن پرنده ها می گردد که این مورد در نهایت افزایش تلفات اولیه و کاهش پتانسیل رشد را به دنبال خواهد داشت بنا براین جوجه ها باید در اسرع وقت از جعبه ها در اطراف آبخوریها تخلیه شوند .

:: در زمان تحویل گله باید همه پرسنل مرغداری قرنطینه و بهداشت را رعایت کرده لباسهای متحدالشکل و چکمه تمیز و عاری از آلودگی بپوشند بعد از تخلیه جوجه ها جعبه های حمل جوجه باید سریعا از سالن مرغداری خارج گردیده و معدوم شوند .

” تنظیم نامناسب دانخوری ها باعث افزایش ضایعات دان می شود ، در این حالت ضریب تبدیل غذایی بالا رفته و در صورت مصرف دان حاوی اجرام بیماریزا توسط جوجه های گوشتی احتمال خطرآلودگی باکتریایی بیشتر خواهد شد . “

:: سیستم تهویه به هنگام ورود جوجه ها باید خاموش باشد .

:: پس از تخلیه جوجه ها باید رفتار آنها به دقت تحت نظارت و کنترل قرار گیرد ( معمولا 6 ساعت بعد از ورود، جوجه ها آرام می گیرند).

:: همه اطلاعات گله باید به طور کامل ثبت شوند ( نژاد جوجه ها ، تاریخ هچ جوجه ها، وزن جوجه ها در هنگام ورود به سالن پرورش، تاریخ تحویل جوجه ها ، مشخصات کارخانه جوجه کشی و ...).

:: لازم است جوجه های وازده ، فلج ، زخمی و دارای شکل غیر طبیعی سریعا از گله حذف شوند، زیرا نگهداری آنها فقط باعث افزایش هزینه خواهد شد و میزان تولیدشان نیز ناچیز خواهد بود واین برنامه باید در طول دوره پرورش به طور مرتب انجام شود.

:: نمونه برداری و خونگیری از گله جهت ارسال به آزمایشگاه برای اطلاع از وجود مایکوپلاسماها ، سالمونلاها و همچنین تیتراسیون و... با توجه به برنامه ریزی مدون بطور منظم انجام شود .

:: قسمتی که در سالن برای پرنده ها در نظر گرفته می شود باید راحت ، گرم ، تمیز و بهداشتی باشد وبتواند از جوجه های تازه متولد شده به خوبی نگهداری نماید .

انتخاب محل مرغداری:

محل مزارع گوشتی باید به نحوی انتخاب شود که در اطراف آن تراکم واحدهای مرغداری کم باشد. این مطلب نه فقط در مورد مزارع مرغداری بلکه در مورد مراکز جوجه کشی، کارخانه‌های ساخت دان، کشتارگاهها و دیگر اماکنی که بنحوی در ارتباط با این فعالیت می‌باشند نیز صادق است.

به درستی نمی‌توان فاصله ای مناسب و مطمئن جهت احداث واحدهای مختلف مرغداری پیشنهاد نمود، چون بعضی از بیماریها مثل نیوکاسل و برونشیت از مسافتهای بسیار دور و از طریق هوا به راحتی از یک واحد به واحدی دیگر منتقل می شوند.

بعضی از عوامل بیماریزا نیز مثل MG از طریق تماس مستقیم وتوسط انسان و یا مواد مختلف منتقل می‌شوند. بنا بر این حداقل فاصله پیشنهادی دو کیلومتر می‌باشد. اقداماتی از قبیل نصب توری (حصارکشی)، درختکاری و دیوارکشی می‌تواند از عبور و مرور بی رویه و بی‌اجازه افراد و یا حیوانات جلوگیری نماید.

لازم به ذکر است که سازمان دامپزشکی کشور در مورد تعیین فاصله مرغداریها دارای ضوابط و آئین نامه‌های خاصی است که قبل از تأسیس هر واحد مرغداری بایستی استعلام شود.

اقدامات بهداشتی:

با توجه به اینکه انسان یکی از عوامل مهم انتقال بسیاری از بیماریها می‌باشد میتوان به منظور کاهش این امکان، اقداماتی از قبیل تعویض اجباری کفشها، لباس و شستن دستها، بهنگام ورود افراد به مزرعه را مد نظر قرار داد. مخصوصاً باید توجه داشت این گونه اقدامات بهداشتی در مورد افرادی که بسته به شغلشان به مزارع مختلف رفت و آمد می‌کنند حتماً انجام شــود‌. (مانند دامپزشکان و کارکنان امور خدماتی.

برای کارکنان مرغداریها، نگهداری انواع طیور و پرندگان در منزل اکیداً ممنوع است. این افراد باید از رفت و آمد به سایر مرغداریها نیز پرهیز نمایند. در صورتیکه اینگونه کنترلها ممکن نباشد می‌توان اقدامات بهداشتی را با شدت بیشتری به مرحله اجرا در آورد. مثلاً باید کلیه افراد را قبل از ورود به مزرعه ملزم به استحمام و تعویض لباس نمود. انواع وسایط نقلیه و دیگر تجهیزات که به مزارع مختلف رفت و آمد می‌کنند نیز از عوامل دیگر انتقال بیماریها می باشند که قبل از ورود به مرغداری، باید ضدعفونی شوند.

آشیانه ها باید بنحوی طراحی و عایق بندی شوند که هیچگونه پرنده و یا جانوری (سگ، گربه…) امکان ورود نداشته باشد. در این مورد حتی حشرات و دیگر جانوران موذی هم خطر بسیار جدی محسوب می‌شوند.

از نظر بهداشتی معدوم نمودن تلفات در مزرعه با روش مناسب بسیار با اهمیت است. برای از بین بردن تلفات بهترین روش نصب کوره لاشه سوز و یا سیستمی است که بتوان در آن لاشه‌ها و تلفات را بخوبی سوزاند.برای حفظ موازین بهداشتی بهترین شیوه نگهداری گله استفاده از روش تک سنی است. اگر نگهداری یک سن گله در مزرعه امکان‌پذیر نباشد، باید آشیانه‌ها نسبت به هم فاصله‌ای مناسب داشته باشند و هر گروه سنی را در یک آشیانه جدا نگهداری نمود.

استفاده از بستر مناسب و عاری از هر گونه آلودگی به قارچ و کپک در آشیانه از موارد بسیار مهم و قابل توجه می‌باشد.
کارکنان هر آشیانه می‌بایستی از رفت و آمد به آشیانه‌های دیگر خودداری نموده و ضمناً از نقل و انتقال وسایل و تجهیزات نیز جلوگیری شود.

بعد از پایان هر دوره پرورش، کود موجود در آشیانه را بطور کامل خارج نموده و نسبت به شستشوی آشیانه، تجهیزات و وسایل با آب فراوان و مواد پاک کننده اقدام گردد. در طی مراحل مختلف ضدعفونی سعی گردد از تجهیزات ایمنی از قبیل ماسک استفاده شود.

قرنطینه:
بهترین روش قرنطینه، استحمام همراه با تعویض لباس و کفش در بدو ورود به مزرعه می‌باشد. در محل قرنطینه حتما باید دو قسمت که اصطلاحا آنها را آلوده (قبل از استحمام و تعویض لباس و کفش) و غیر آلوده (بعد از استحمام وتعویض لباس و کفش) می‌نامیم، وجود داشته باشد. این دو قسمت باید کاملاً و بنحو مشخصی از هم جدا باشند. برای این منظور میتوان از تخته‌های چوبی بصورت دیواره‌های کوتاه در عرض اتاق استفاده نمود تا افراد برای عبور از بخش آلوده به غیر آلوده مجبور به عبور از روی آن باشند.

تعویض کفش باید بطور جدی مورد توجه قرار گیرد. این امر بخصوص از نظر کنترل بیماری کوکسیدیوز و همچنین جلوگیری از انتقال اُاُسیت‌ها (Oocyst) بسیار مهم است.

• توصیه می شود که جهت ورود به آشیانه بجز تعویض کفش از روپوش وکلاه نیز استفاده شود.

• یکی از نکات بسیار مهم در طراحی قرنطینه قرار دادن حوضچه و یا تشت محتوی آب کاملاً تمیز و ضدعفونی کننده مناسب در محل درب ورودی می‌باشد. بهتر است که حوضچه یا تشت را در نقطه‌ای قرارداد که افراد به راحتی به آن دسترسی داشته و قبل از ورود به اتاق قرنطینه ملزم به عبور از آن باشند. در این مورد توصیه می‌شود که حوضچه کوچک بتونی در محل ورودی درب اتاق قرنطینه ساخته شود.

• نصب دستشوئی و شیر آب به‌ همراه صابون ضدعفونی کننده به نحوی که افراد قبل از ورود به اتاق قرنطینه یا اتاق سرویس دستهای خود را بشویند.

• قرار دادن کفش یا چکمه مخصوص جهت ورود به آشیانه که قبلاً شسته و ضدعفونی شده باشد الزامی است.

• بمنظور جلوگیری از هر گونه اشتباه می توان کفش یا چکمه مخصوص آشیانه را با رنگی متفاوت و یا علامتی واضح مشخص نمود.
• برای نگهداری لباسهای کار داخل آشیانه که الزاما تمیز و ضدعفونی شده هستند باید از کمدهای مناسب استفاده نمود.

آب و هوای گرمسیری:

در اینگونه مناطق، پیشنهاد می‌شود که آشیانه‌ها بصورت شرقی/ غربی ساخته شده و دیوارهای جانبی آنها باز باشد، ضمن اینکه می‌بایست فاصله‌آنها نسبت به ‌یکدیگر (30- 20 متر) را نیز در نظر گرفت. سقف این نوع آشیانه‌ها می‌تواند شیروانی یا طاق ضربی باشد. بمنظور خروج هوا می‌توان بر روی سقف دریچه‌هائی تعبیه نمود. در مناطق بادخیز، زاویه شیب سقف باید تندتر در نظر گرفته شود. توصیه می شود که سقف حتماً ایزوله باشد، ضمن اینکه هیچگونه مانعی در سطح داخلی سقف وجود نداشته باشد تا امکان حرکت وجریان آزاد هوا بوجود آمده و این عمل بتواند بطور طبیعی و به آسانی صورت پذیرد. اگر سیستم تهویه متقاطع (روبرو) مد نظر باشد، حداکثر عرض آشیانه نباید از12 متر تجاوز نماید. در این نوع آشیانه‌ها، دیواره‌های جانبی باید دارای توری سیمی باشد. بمنظور تهویه مناسب و بهتر کردن حرکت هوا مخصوصاً در مواقعی که جریان جابجائی هوا و یا باد ضعیف است، توصیه می‌شود که هواکش‌های اضافی که قابل نقل وانتقال باشند، حتماً در نظر گرفته شود.

آب وهوای معتدل گرمسیری:

در این نوع آب و هوا توصیه می‌شود که از تهویه عرضی استفاده شود. در این نوع تهویه ورود هوا از یک طرف و خروج آن از طرف دیگر آشیانه خواهد بود.

آب و هوای معتدل:

در این نوع آب وهوا، آشیانه‌ها در واحدهای مدرن مرغداری، بصورت بسته ساخته شده و باید به خوبی عایق‌بندی گردند. در آشیانه‌های بسته میزان گرمای مورد نیاز با سیستم تهویه آشیانه باید متعادل وتنظیم شده باشد (تعادل حرارتی).
بعبارت دیگر میزان تولید گرما و ضایعات آن باید با سیستم تهویه تنظیم گردد. در این نوع آشیانه ها دور هواکش‌ها باید متغیر باشند تا بتوان درجه آنها را کم و زیاد نمود. مثلاً در سردترین فصول سال باید از دور کم هواکش‌ها استفاده نمود (بنحوی که تهویه نیز بخوبی انجام شود).

آب وهوای کویری (گرم و خشک):

در مناطقی با اینگونه آب وهوا،آشیانه ها باید بخوبی عایق‌بندی شوند، هواکش‌های دور متغیر، سیستم گرمایی و سیستم خنک کننده مناسب داشته باشند. عملکرد صحیح ومطلوب این سیستم‌ها مستلزم نظارت، توجه و کنترل دائم می باشند. در مناطق گرم و خشک، نصب سیستم مه پاش‌ (اسپری آب) و استفاده از این سیستم در گرمترین موقع روز، هنگامیکه درصد رطوبت نسبی نیز کاهش می‌یابد به خنک کردن آشیانه کمک بسیاری می‌کند. در اینگونه موارد کاهش 2 تا 3 درجه از دمای هوا، می‌تواند از استرس و در نتیجه تلفات، جلوگیری نماید.

تغییرات ناگهانی دما:

در نواحی گرم و خشک و یا نواحی کویری، تغییرات دما شدیدتر است. در ساخت آشیانه‌ها در مناطقی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم می‌باید طراحی بنحوی باشد که در فصول سرد هوای ورودی به آشیانه قبل از مخلوط شدن با هوای داخل آشیانه در یک اتاق مرکزی گرم شود و سپس به داخل آشیانه هدایت شود. برای هدایت وتوزیع هوای گرم شده به داخل آشیانه می توان از کانال‌ انتقال استفاده نمود. در این سیستم مقدار گرمایش و تهویه باید تنظیم شود. در فصول گرم توصیه می‌شود که هوای تازه مستقیماً بداخل آشیانه ها هدایت شود. بمنظور توزیع بهتر هوا استفاده از سیستم کانال‌کشی و یا تعبیه ورودی‌های بزرگ هوا در تمام طول دیوارهای آشیانه بسیار مؤثر است. برای کنترل و تنظیم مقدار هوای ورودی بطور دلخواه می‌توان دریچه هائی در طول مسیر کانال نصب نمود. که البته باید ایزوله شده باشند.

مدیریت منابع حرارتی

• سیستم تنظیم حرارت بدن جوجه های گوشتی نابالغ تکامل یافته نیست و قادر به تنظیم حرارت بدن خود در مواجهه با هوای بیرون از دستگاه جوجه کشی نیستند ، بنابراین تنظیم حرارت مناسب جایگاه طیور گوشتی در طی هفته اول دوره پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است ، بدین منظور لازم است قبل از ورود جوجه ها دمای سالن را به حد مطلوب رساند .

• در روز اول حرارت مناسب دستگاههای گرم کننده سالن در 5 سانتیمتری بستر باید 32-30 درجه سانتیگراد ودر اواخر هفته اول 29-28 درجه سانتیگراد باشد.

• برای اینکه جوجه ها زیاد از منبع حرارتی( مادر مصنوعی) دور نشوند اطراف دستگاه های گرم کننده را حصاربندی می کنند .حصار در فاصله 80 تا 90 سانتیمتری از دستگاه گرم کننده به طور دایره ایی نصب می شود .

• رفتار جوجه ها بهترین نشانه برای مناسب بودن درجه حرارت سالن می باشد ، به طوریکه از طریق نحوه پخش آنها در محدوده جوجه ریزی می توان به میزان درجه حرارت محل پرورش جوجه ها پی برد که به صورت زیر می باشد :

1- دمای مناسب : جوجه های شاداب با پراکندگی یکنواخت در محدوده جوجه ریزی دیده می شوند .

2- دمای خیلی بالا: جوجه هااز دستگاه گرم کننده فاصله می گیرند و در این حالت ساکت ، درحال نفس نفس زدن وسرو بال افتاده هستند .

3- دمای خیلی پایین: جوجه ها در زیر دستگاه گرم کننده جمع می شوند ، پرسر وصدا وصدای آزار دهنده دارند.

4- کوران هوا: در این وضعیت جوجه ها در منطقه ایی خاص از محدوده جوجه ریزی ازدحام می نمایند .

معمولا برای اطمینان کامل از اینکه جوجه ها گرمای مناسبی را دریافت می کنند باید دماسنجهای سالن و همچنین ترموستاتهای دستگاههای گرم کننده را کنترل کرده و ازصحت کارکردشان اطمینان حاصل نمود.

• به طور معمول دماسنج ها و ترموستاتها باید در 20 سانتیمتری بالای سر جوجه ها قرار گیرند .

تهویه و کیفیت هوا

• همزمان با رشد ، پرنده ها اکسیژن مصرف نموده و گازهای مضر تولید می کنند و همچنین احتراق دردستگاه های گرم کننده و تخمیر فضولات طیور نیز گازهای زیان آور را افزایش خواهند داد وچون چگالی این گازها از هوا سنگین تر است و درسطح پایین سالن باقی می مانند باعث مسمومیت ، نقصان تولید وبروز بسیاری از بیماریها می گردند ، بنابراین سیستم تهویه باید قادر به حذف این گازها وتامین کننده هوای با کیفیت مناسب برای پرنده ها باشد ، بدین منظور لازم است همیشه جریان یکنواخت و ثابتی از هوای با کیفیت در سطح پرنده ها تامین شود تا پرنده ها ضمن حفظ وضعیت سلامت ، توان رشد بالقوه را به دست آورند ( بطور معمول در زمان جوجه ریزی یک متر مکعب هوا به ازای هر کیلوگرم وزن پرنده در ساعت مورد نیاز است و باید با افزایش رشد و وزن گله، این تناسب حفظ شود).

• تهویه در آب و هوای سرد در مقایسه با آب و هوای گرم بسیار متفاوت است . در آب و هوای سرد با استفاده از منبع حرارتی کمکی وایجاد سیستم تهویه فشار منفی دمای هوای سالن به طور صحیح کنترل می شود . به منظور ایجاد تهویه با فشار منفی در سالنها از هواکشهای الکتریکی که دارای ظرفیتهای متفاوتی می باشند استفاده می گردد ، هواکش ها با کشیدن هوای داخل سالن به محیط بیرون باعث ایجاد فشار منفی درداخل سالن و ورود هوای تازه از دریچه های ورود هوا به سالن می شوند .

• در ارتباط با استفاده از سیستم تهویه با فشار منفی توجه به نکات ذیل ضروری می باشد:

1- نوع ، اندازه و محل قرارگرفتن ورودی هوا باید متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و ظرفیت هواکشها باشد .

2- حداکثر هوای مورد نیاز در سیستم تهویه فشار منفی 7-4 متر مکعب در ساعت برای هر کیلو گرم وزن زنده می باشد .

3- به منظور تامین فشار هوای مناسب در داخل آشیانه باید ابعاد ورودی هوا متناسب با ظرفیت هواکش ها باشد ، به همین منظور جهت تخلیه 1000 مترمکعب هوا در ساعت سطحی برابر با 3/0 مترمربع هواده لازم است.

4- این سیستم در هوای سرد برای تامین حداقل احتیاجات تهویه مورد نیاز پرنده (4/0 مترمکعب هوا در ساعت به ازا هر کیلوگرم وزن زنده ) استفاده می شود .

• برای تهویه سالن در آب و هوای گرم از سیستم تهویه تونلی استفاده می شود ، در این سیستم هواکش های مکنده در یک طرف ودریچه های ورود هوا در طرف انتهایی دیگر قرار می گیرند ، هوای ورودی درطول سالن حرکت کرده و پس از طی طول سالن گرما وآلودگی ها را به همراه خود خارج می سازد و طیور را با برقراری جریان هوا، خنک می کند .

هدف از بکارگیری سیستم تونلی حفظ دما در سطح کمتر از 30 درجه سانتیگراد از طریق حرکت جریان هوا بر روی جوجه ها با سرعت 2متر بر ثانیه می باشد ، این جریان هوا سبب کاهش احساس گرما به میزان 5 تا 7 درجه سانتیگراد در سطح جوجه ها می شود .

• چنانچه تهویه سالن پرورش نامطلوب باشد باعث تجمع گازهای سمی از جمله آمونیاک می شود.

هرگاه میزان گاز آمونیاک بیشتر از ppm10 باشد به ریه پرنده ها آسیب وارد می شود ، اگر میزان گاز از ppm 20 بیشتر شود آسیب ریوی منجر به افزایش حساسیت به بیماریهای تنفسی می گردد . گاز بالای ppm 50 سبب کاهش رشد ناشی از آسیب ریوی می گردد ودر بیشتر از ppm100 قابلیت ریه در تبادل گازهای تنفسی کاهش می یابد ودرمقادیر بالاتر شاهد بروز افزایش تلفات خواهیم بود .

” حفاظت پرنده توسط آنتی بادی مادری در بیماریها به ویژه گامبورو حائز اهمیت است به طوریکه حتی پادتن مادری می تواند بعضی از سویه های واکسن را غیر فعال کند “

برای تنظیم مناسب میزان تهویه کیفیت هوا باید بررسی شود . کیفیت نامطلوب هوا عملکرد گله را محدود کرده و حساسیت به بیماری را افزایش خواهد داد .درتمامی اوقات میزان تهویه در حد و یا بالای حداقل تهویه مورد نیاز حفظ شود .در عمل بهتر است از یک روزگی حداقل تهویه را برقرار نموده تا مطمئن شویم که هوای تازه به تناوب منظم ومکرربرای جوجه ها فراهم می آید .

• باید توجه داشت که تهویه ناکافی باعث مرطوب شدن بستر، افزایش وقوع سوختگی مفصل خرگوشی و افت کیفیت لاشه می شود.

    برگرفته از سایت: www.isanat.com