10 مشکل اصلی صنعت مرغداری

مشکل اصلی
در گزارش حاضر 10 مشکل اصلی صنعت مرغداری به شرح زیر شناسایی و معرفی شده‌اند.

1. ضریب تبدیل پایین: وزن دان مصرفی به وزن مرغ زنده در ایران حدود 2 تا 1/2 کیلوگرم است که در مقایسه با کشورهای پیشرفته که حدود 8/1 است بیانگر عملکرد پایین مزارع کشور است. البته مصرف پایین دان پلت فرمولیزه شده (جیره با فرمول بالانس) در بالا بودن میزان اتلاف دان و کاهش ضریب تبدیل آن تاثیر قابل توجهی دارد.

2. تلفات زیاد دوره پرورش: تلفات عادی در سالن‌های پرورش جوجه گوشتی در صورت عدم وجود بیماری‌های شایع معمولا 10 درصد است که بیشتر آن در 10 روز اول پرورش جوجه اتفاق می‌افتد که در مقایسه با کشورهای پیشرفته با تلفات 2 درصد رقم بالایی است و در مواقع شیوع بیماری‌های خطرناک (آنفلوآنزا، نیوکاسل، گامتبورو، برونشیت، سی آردی و...) گاه 30-40 درصد تلفات داشته و در مواردی باعث معدوم شدن گله می‌شود.

3. بالا بودن سن کشتار: سن نگهداری در ایران حدود 50 روز است، در صورتی که در کشورهای پیشرفته حدود 40-42 روز است لذا در ایران 4 دوره پرورش و در کشورهای پیشرفته 5-6 دوره جوجه ریزی دارند.

4. نوسان قیمت متاثر از نبود تقویم تولید متناسب با نیاز مصرف و تقاضا: با وجود روند افزایشی در تولید سالانه، نوسان‌های تولید ماهانه فرآورده‌های طیور مشاهده می‌شود که ناشی از ضعف سیستم تولید در کشور است. با وجود تولید صنعتی طیور، شرایط محیطی و آب و هوایی بر تولیدات طیور به میزان قابل توجهی تاثیرگذار است به گونه‌ای که، هیچ گاه بیشترین تولید گوشت مرغ در ماه‌های خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر وجود نداشته است و با آغاز فصل گرما تولید گوشت مرغ کاهش یافته و با شروع فصل سرما دوباره روند صعودی تولید آغاز می‌شود.

5.شرایط نامناسب نگهداری و تولید: تهویه مناسب، استفاده از دارو و واکسن و... در واحدهای متوسط (10-50 هزار قطعه‌ای) که بیشترین سهم تولید و مصرف جوجه یک روزه را دارند، سبب افزایش قابل ملاحظه تلفات جوجه و افزایش هزینه‌های تولید می‌شود، در حالی که سهم جوجه‌های تلف شده از کل در مرغداری‌ها با ظرفیت بالای صد هزار قطعه ناچیز و در محدوده استاندارد کشورهای توسعه یافته است. لازم به ذکر است که از مجموع 15 هزار واحد مرغداری گوشتی فعال کشور، بیش از 5 هزار واحد آن غیر استاندارد هستند که به علت نداشتن شرایط مناسب پرورش طیور، گوشت مرغ با هزینه بالا تولید می‌کنند.

6. نبود تشکیلات منسجم در زنجیره تولید: که سبب می‌شود هر تشکل، مشکلات بخش خود را به بخش‌های پیشین و پسین منتقل کند. ضمن آنکه حلقه‌های مختلف صنعت طیور بدون اطلاع از وضعیت بخش‌های مرتبط خود اقدام به پرورش و تولید می‌کنند.

7- حمایت ضعیف دولت از صنعت طیور: حمایت‌های دولت در برگیرنده منافع کل چرخه تولید و مصرف مرغ نیست که در صورت تحقق این هدف دستاورد بیشتری در تنظیم بازار خواهد داشت. هم اکنون، حمایت‌های دولت بیشتر به پرداخت یارانه‌ به منظور خرید گوشت مرغ در شرایط رکودی بازار و عرضه آن زیر قیمت تمام شده به مصرف‌کنندگان، پرداخت تسهیلات به تشکل‌های مرغداری، پرداخت سهم قابل توجهی از حق بیمه مرغداری‌ها، اعمال معافیت‌های خاص در وضع حقوقی ورودی بالا و موانع غیرتعرفه‌ای در واردات نهاده‌ها و محصولات نهایی این صنعت و برخی اقدام‌های حمایتی است. ضمن آنکه دریافت عوارض و مالیات‌های گوناگون در مراحل مختلف تولید و فرآوری صنعت طیور موجب افزایش قیمت تمام شده مرغ شده است.

8. نظارت ضعیف دولت بر زنجیره تولید: نظارت بخش دولتی بر حلقه‌های اصلی صنعت طیور به خصوص دو بخش جوجه‌کشی (تعیین کننده قیمت جوجه یک روزه) و کشتارگاهی (تعیین‌کننده قیمت گوشت مرغ) بسیار ضعیف است و در کنترل و تعیین درجات مختلف گوشت مرغ در بازار مصرف که بر حسب کیفیت براساس وزن، سلایق، کیفیت محصول ناشی از خوراک و سایر عوامل تولید و... کم‌توجهی می‌شود

. 9.نوسان‌های قیمت اقلام خوراک دان: به دلیل وابستگی بالا به واردات نهاده‌ها(کنجاله سویا حدود 95 درصد و ذرت حدود 50 درصد) به شدت متاثر از تغییرات قیمت این نهاده‌ها در بازار بین‌المللی و همچنین مواردی مانند تغییرات نرخ ارز یا موضوعاتی مانند مشکلات تحریم‌ها موجب نوسان قیمت و اغلب روند افزایشی قیمت نهاده‌ها می‌شود.

10. وابستگی در تولید مرغ مادر و اجداد و جوجه یک روزه: هرچند زنجیره کامل تولید طیور از مرغ لاین تا جوجه یک روزه در کشور وجود دارد، ولی نیاز روزافزون به تولید بیشتر و همچنین تاثیر نوسان قیمت جوجه یک روزه (به عنوان آخرین حلقه این زنجیره) و گاه مشکلاتی مانند بروز بیماری‌ها و... نیاز به واردات تخم‌مرغ و جوجه یک روزه در مراحل بالای زنجیره را ضروری می‌سازد که از مشکلات این صنعت به شمار می‌آید.

پیشنهادها

پیشنهادهای این کارشناسان به شرح زیر ارائه شده است:
- اگرچه ممکن است نیازی به واردات گوشت سفید و تخم‌مرغ نباشد، اما این افزایش تقاضا فشار زیادی بر منابع مالی کشور برای ورود خوراک و داروهای موردنیاز طیور کشور وارد می‌آورد.
بنابراین لازم است که تعامل بین واردات خوراک طیور و تولید محصول برای مواد غذایی و مواد خام صنایع مدنظر قرار گرفته و براساس آن ترکیب بهینه‌ای از تولید داخلی و واردات محصولات و تولیدات مختلف برای برآورد نیاز مواد غذایی و سلولزی کشور با هدف بهینه کردن کارآیی استفاده از منابع برنامه‌ریزی شود.
- تاثیر عوامل سیاسی و اجتماعی بر تولید و اعلام آمار، حذف یا کاهش یابد و در اعلام آمارهای تولید به واقعیت موثر بر تولید ، اعم از تغییرات اقلیمی و علائم بازار توجه شود و از اصرار بر اعلام آمار مبتنی‌بر رشد مداوم تولید در هر شرایط جلوگیری به عمل آید.
– ضروری است که نهادهای نظارتی، مشکلات تولیدکنندگان را جدی بگیرند و اختیارات متولیان و مجریان تنظیم بازار را که اجازه تکرار اشتباهات فاحش را می‌دهد رصد کنند و چاره‌ای برای آن بیندیشند، زیرا این ورطه فقط تولیدکنندگان را گرفتار نخواهد کرد، بلکه توده‌های عظیم مصرف‌کنندگان و به ویژه فقرا و محرومان نیز، بیشترین آسیب‌ها را با یک وقفه زمانی نه چندان دور مواجه خواهند شد.
- به منظور تامین بخشی از نقدینگی موردنیاز مرغداران، وجود صندوقی با هدف حمایت از مرغداران ضروری به نظر می‌رسد که بخشی از سرمایه آن از محل تسهیلات جدول 6 تبصره «2» قانون بودجه کل کشور و بخشی دیگر نیز با مصرف بهینه منابع در طرح ذخیره‌سازی گوشت مرغ و تخم‌مرغ قابل‌تامین است.
- یکی از دلایل عدم استفاده کامل از ظرفیت‌های ایجاد شده، توسعه مزارع پرورش مرغ گوشتی در مناطقی از کشور است که به لحاظ آب‌و‌هوایی در ماه‌هایی از سال پرورش طیور به دلیل گرما و سرمای بسیار زیاد مقرون‌به‌صرفه نیست؛ بنابراین باید از توسعه این صنعت در مناطق فاقد شرایط آب‌و‌هوایی مناسب جلوگیری شود و برای واحدهای احداث شده نیز امکانات و تکنولوژی مورد نیاز تولید در شرایط مذکور فراهم آید.